Aholini ro‘yxatga olish jarayonida ta’lim darajasini aniqlash

Ta’lim darajasi TXST (Ta’limning xalqaro standart tasniflagichi) tomonidan eng muvaffaqiyatli erishilgan eng yuqori daraja sifatida tavsiflanadi. Ta’lim darajasi odatda muvaffaqiyatli tugallangan eng yuqori ta’lim dasturi asosida o‘lchanadi, bu odatda tan olingan malakani belgilash bilan tasdiqlanadi.

10 yosh va undan yuqori yoshdagi barcha shaxslar uchun ta’lim darajasi haqida ma’lumot to‘plash tavsiya etiladi. Shu bilan birga, xalqaro taqqoslashlar imkoniyatlarini ta’minlash uchun 15 yoshdan kichik, 15 yosh va undan yuqori yoshdagi shaxslar, shuningdek, 25 yoshgacha, 25 va undan yuqori yoshdagi shaxslar kesimidagi yoshga nisbatan batafsil ajratilmagan ko‘rinishdagi ta’lim darajasi ma’lumotlarini jadvallarda keltirish tavsiya etiladi.

Ma’lumotlar eng muvaffaqiyatli erishilgan ta’lim darajasiga asoslangan holda to‘planishi kerak. Bu odatda, tan olingan malakani tayinlash bilan tasdiqlanadi. Tan olingan oraliq malakalar dasturning o‘ziga qaraganda past darajada tasniflanadi.

Mamlakatlar, shuningdek, tugallanmagan ta’lim darajalari haqidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan qo‘shimcha ma’lumot olish imkoniyatini o‘rganishlari kerak. Bu o‘rganishlar erishilganlar bilan taqqoslaganda, ta’lim qaysi yuqori darajada, ta’lim boshlangan va to‘xtatilgan, yoki yuqori darajadagi joriy ta’lim to‘g‘risidagi savollar yordamida amalga oshiriladi.

Ayniqsa, mukammal yoki xorijiy ta’lim tizimida ta’lim olgan shaxslar uchun darajalar, bosqichlarning munosib ekvivalentlarini aniqlashga, shuningdek, ta’lim tizimi vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishlarga duch kelgan holatlarga alohida e’tibor berilishi kerak. Mamlakatlar ta’lim haqida ma’lumoti bor davlatning ma’lumot olish imkoniyatini ko‘rib chiqishni xohlashlari mumkin.
Milliy ta’lim tizimining o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib, tavsiya etilgan ta’riflar va tasniflardan muqarrar chetga chiqish ro‘yxatga olish materiallari yoki tegishli meta-ma’lumotlarda tushuntirilishi kerak. Agar milliy maqsadlar uchun barcha natijalarni mamlakat ta’lim tizimida qo‘llaniladigan ta’lim muassasalarining ta’riflariga to‘liq mos ravishda nashr etish zarur bo‘lsa, milliy foydalanuvchilarning ehtiyojlari uchun ajratiladigan toifalarni ma’lumotlardan foydalanishga imkon beruvchi toifalar bilan bog‘lashni xalqaro taqqoslashlarni ta’minlash maqsadida tavsiya etiladi. Milliy standart tasnifiga muvofiq “ta’lim darajasi” kodlashni ishlab chiqaruvchi mamlakatlar bilan mos keladigan tizimni ishlab chiqishi mumkin. Shuni tan olish kerakki, muayyan holatlarda ta’lim darajasi tegishli malakani o‘zlashtirmasdan ham tugatilishi mumkin. Ta’lim darajasi va malakaga oid ma’lumotlar alohida-alohida to‘planishi yoki bunday farqni amalga oshirishga imkon beradigan tarzda tavsiya etiladi. Agar ma’lumotlar alohida-alohida yig‘ilmasa yoki farqlanmasa, bu ro‘yxatga olish materiallarida aniq tushuntirilishi kerak.

Alisher Abdurazakov,
Farg‘ona viloyati statistika boshqarmasi bo‘lim boshlig‘i.