Мева-сабзавот савдоси: оддий тушунча ва муҳим талаблар

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2003 йил 13 февралдаги 75-сонли қарори билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикасида чакана савдо қоидалари”нинг бўлимлари билан танишиб борамиз. Иккинчи қисмда “Мева-сабзавот товарлари билан чакана савдо қилиш хусусиятлари”нинг асосий мазмун-моҳияти билан танишиб чиқайлик:

Мева ва сабзавотлар – янги узилган ёки қисман ишланган маҳсулотлар бўлгани учун, улар билан чакана савдода алоҳида эҳтиёткорлик талаб қилинади. Шу сабабли ҳам, “Ўзбекистон Республикасида чакана савдо қоидалари”нинг “Мева-сабзавот товарлари билан чакана савдо қилиш хусусиятлари” бўлимида қуйидагилар белгиланган:

Савдо жойларига талаблар 

Мева­-сабзавот маҳсулотлари билан ихтисослаштирилган дўконларда, бўлимларда ёки павильонларда савдо қилиниши мумкин. Бундан ташқари, бозорларда, лотокларда, ярмаркаларда ҳам савдо қилиш ҳуқуқи берилади, бироқ бунинг учун маҳаллий ҳокимият ва санитария органларининг рухсати зарур.

Қўшимча маҳсулотлар савдоси

Мева-сабзавот билан савдо қилувчилар бошқа озиқ-овқат маҳсулотларини ҳам қўшиб сотиши мумкин — масалан, туз, асал, кичик қадоқланган маҳсулотлар ва мева шарбатлари. Бироқ улар жами маҳсулот таркибида чекланган фоиздан (масалан, 10 %) ошмаслиги лозим.

Маҳсулот сифати ва саралаш

Мева ва сабзавот маҳсулотлари сифатли, тоза ҳолатда ва стандартларга мувофиқ бўлиши керак. Нотўғри сақланган, чириган, сифатсиз маҳсулотларни сотиш тақиқланади. Маҳсулотларни сортларга ажратиш, калибрлаш ва ифлос қисмларидан ажратиш мажбурий шартлардан биридир.

Қадоқлаш, сақлаш ва ташиш

Маҳсулотлар зарар кўрмаслиги учун махсус идишларда, эҳтиёткорлик билан қадоқланган ҳолда олиб келинган бўлиши керак. Савдо жойида, омборда ва транспортда маҳсулотларни яроқсиз шароитда сақлашга йўл қўйилмайди. Ҳар бир турдаги маҳсулот учун керакли ҳарорат ва намлик шартлари белгиланади (масалан, картошка, сабзавотлар, резавор мевалар ва мева турларига қараб).

Савдо усуллари ва тортиш

Мева-сабзавот маҳсулотларини қадоқланган ҳолда, шунингдек тортиб сотилиши мумкин — яъни харидор маҳсулотни тортиб кўриб, танлайди. Бунда тарози ва ўлчаш воситалари аниқ, текширилган, кўринадиган жойда бўлиши лозим.