Meva-sabzavot savdosi: oddiy tushuncha va muhim talablar

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003 yil 13 fevraldagi 75-sonli qarori bilan tasdiqlangan «O‘zbekiston Respublikasida chakana savdo qoidalari»ning bo‘limlari bilan tanishib boramiz. Ikkinchi qismda «Meva-sabzavot tovarlari bilan chakana savdo qilish xususiyatlari»ning asosiy mazmun-mohiyati bilan tanishib chiqaylik:

Meva va sabzavotlar – yangi uzilgan yoki qisman ishlangan mahsulotlar bo‘lgani uchun, ular bilan chakana savdoda alohida ehtiyotkorlik talab qilinadi. Shu sababli ham, «O‘zbekiston Respublikasida chakana savdo qoidalari»ning “Meva-sabzavot tovarlari bilan chakana savdo qilish xususiyatlari” bo‘limida quyidagilar belgilangan:

Savdo joylariga talablar

Meva­-sabzavot mahsulotlari bilan ixtisoslashtirilgan do‘konlarda, bo‘limlarda yoki pavilyonlarda savdo qilinishi mumkin. Bundan tashqari, bozorlarda, lotoklarda, yarmarkalarda ham savdo qilish huquqi beriladi, biroq buning uchun mahalliy hokimiyat va sanitariya organlarining ruxsati zarur.

Qo‘shimcha mahsulotlar savdosi

Meva-sabzavot bilan savdo qiluvchilar boshqa oziq-ovqat mahsulotlarini ham qo‘shib sotishi mumkin — masalan, tuz, asal, kichik qadoqlangan mahsulotlar va meva sharbatlari. Biroq ular jami mahsulot tarkibida cheklangan foizdan (masalan, 10 %) oshmasligi lozim.

Mahsulot sifati va saralash

Meva va sabzavot mahsulotlari sifatli, toza holatda va standartlarga muvofiq bo‘lishi kerak. Noto‘g‘ri saqlangan, chirigan, sifatsiz mahsulotlarni sotish taqiqlanadi. Mahsulotlarni sortlarga ajratish, kalibrlash va iflos qismlaridan ajratish majburiy shartlardan biridir.

Qadoqlash, saqlash va tashish

Mahsulotlar zarar ko‘rmasligi uchun maxsus idishlarda, ehtiyotkorlik bilan qadoqlangan holda olib kelingan bo‘lishi kerak. Savdo joyida, omborda va transportda mahsulotlarni yaroqsiz sharoitda saqlashga yo‘l qo‘yilmaydi. Har bir turdagi mahsulot uchun kerakli harorat va namlik shartlari belgilanadi (masalan, kartoshka, sabzavotlar, rezavor mevalar va meva turlariga qarab).

Savdo usullari va tortish

Meva-sabzavot mahsulotlarini qadoqlangan holda, shuningdek tortib sotilishi mumkin — ya’ni xaridor mahsulotni tortib ko‘rib, tanlaydi. Bunda tarozi va o‘lchash vositalari aniq, tekshirilgan, ko‘rinadigan joyda bo‘lishi lozim.